Ενορία Αγίου Ανδρέου Εγλυκάδας Πατρών - Ενορία Ιερού Ναού Αγίου Ανδρέου Εγλυκάδας Πατρών

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ 1955-1959

Τελέστηκε την Κυριακή 18 Μαρτίου το πρωί στον ιερό ναό του Αγίου Ανδρέου Εγλυκάδος το μνημόσυνο του Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ 1955-1959 Γρηγόρη Αυξεντίου και τον 108 πεσόντων Κυπρίων. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο κ.Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης ,τέως Γυμνασιάρχης και Κύπριος την καταγωγή λέγοντας ότι,το έπος του 1955-59 είναι ανεπανάληπτο! Είναι η πιο λαμπρή και ένδοξη σελίδα της σύγχρονης Ιστορίας της Κύπρου. Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ είναι ανεπανάληπτος επειδή διεξήχθη από μοναδικούς και αξεπέραστους ανθρώπους και πατριώτες. Με επικεφαλής τον Μακάριο και τον Διγενή, τα παιδιά της ΕΟΚΑ έδειξαν απαράμιλλη αυτοθυσία, πίστη, ήθος, καρτερικότητα, αντοχές, δύναμη και αποφασιστικότητα. Όταν ο κυπριακός Ελληνισμός είδε και απόειδε ότι με πρεσβείες, υπομνήματα και παρακάλια δεν μπορούσε να αποκτήσει τα δίκαιά του και να ενωθεί με τη Μητέρα Ελλάδα, πήρε τα όπλα ως η μόνη διέξοδος που του απέμεινε, για να υπερασπίσει την τιμή, την αξιοπρέπεια και την Ιστορία του και να διεκδικήσει την ελευθερία του.

         Μεταξύ των άλλων τονίστηκε ότι θα ’πρεπε κάθε Κυριακή, στις εκκλησιές μας, να διαβάζεται και μια περικοπή από τα γράμματα που άφησαν οι ήρωές μας, που απαγχονίστηκαν από τους Άγγλους και τάφηκαν στα Φυλακισμένα Μνήματα. Ιδού τι έγραφαν:

Μιχαήλ Καραολής (στον αδελφό του): «Αφού ο Θεός μού επιφύλαξε το πικρόν τούτο ποτήριο "ου μη πιω τούτο"»; 

Ανδρέας Ζάκος: «Η ώρα του θανάτου πλησιάζει, μα στην ψυχή μας φωληάζει η ηρεμία. Τη στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπετόβεν. Στη θέση που βρισκόμαστε τώρα ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε, πού υπάρχει τραγωδία στον θάνατο». 

Στέλιος Μαυρομμάτης: «Θέλω να ξέρετε ότι ο γυιος και αδελφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί κράτησε μέχρι τέλους τον ιερό όρκο που έδωσε να θυσιαστή χάριν της ελευθερίας της Κύπρου».

Ανδρέας Παναγίδης: «Δεν χάσαμε το θάρρος μας αλλά βαδίσαμεν με το κεφάλι ψηλά προς την αγχόνην, διότι η Ελευθερία χρειάζεται θυσίας. Δεν θα δω την Κύπρον ελεύθερη, αλλά προσέφερα το αίμα μου για να την δουν οι νέες γενεές της Κύπρου ελεύθερη». 

Μιχαήλ Κουτσόφτας: «Οι μόνες λέξεις που μπορούν να ακούσουν απ’ τα χείλη μας οι δυνάστες είναι αυτές: Ελευθερία ή Θάνατος (…). Μάνα, αν είσαι Ελληνίδα, μην κλάψεις. Ο γυιος σου τραβάει για την δόξα και την τιμή».

Ευαγόρας Παλληκαρίδης, έγραφε: «Για σένα Κύπρο αθάνατη, πατρίδα τιμημένη θα δώσω από το αίμα μου κάθε σταλαματιά για να σε δω ελεύθερη και χιλιοδοξασμένη δεν θα διστάσω Κύπρο μου, να πέσω στη φωτιά».

Ιάκωβος Πατάτσος (προς τη μητέρα του): «Το όνομά σου θα γραφή στην ιστορία γιατί εδέχθης να θυσιασθή το παιδί σου για την Πατρίδα».

Χαρίλαος Μιχαήλ: «Επειδή γνωρίζω για ποιο σκοπό θα εκτελεσθώ αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρόν και γαλήνιον (…). Τι κι αν ζήσω 50 και 60 χρόνια, πάλι θα πεθάνω και μάλιστα άδοξα».

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο έφηβος και πολλά υποσχόμενος ποιητής, απευθύνεται στους συμμαθητές του. «Παλιοί συμμαθηταί! Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας. Κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγον ελεύθερο αέρα. Κάποιος που μπορεί να μην τον ξαναδήτε, παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του. Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.

 Μικρό μνημόσυνο στην ανεπανάληπτη θυσία και στον ηρωισμό τους - Ακατάβλητη πίστη στον Θεό και στην Ελλάδα ήταν οι πανίσχυρες κινητήριες δυνάμεις, που θωράκιζαν τους αγωνιστές στις μάχες, στα βασανιστήρια ή όταν ανέβαιναν στο ικρίωμα.

Ο π.Κων/νος κλείνοντας είπε ότι, το χρέος μας απέναντι στον Γρηγόρη Αυξεντίου ,τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και στα άλλα παλικάρια που μνημονεύσαμε, είναι να μη λησμονήσουμε τους τάφους των προγόνων και των ηρώων μας, οι οποίοι είναι διάσπαρτοι από τις ακρογιαλιές της Κερύνειας μέχρι τον Απόστολο Ανδρέα, και από τις αμμουδιές της Αμμοχώστου μέχρι τους αρχαίους Σόλους. Τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε με ορθό το κεφάλι να αντικρίσουμε στα μάτια τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη και τους άλλους ηρωομάρτυρες της αγχόνης, τον Μάρκο Δράκο, τον Γρηγόρη Αυξεντίου, τον Κυριάκο Μάτση και όλους τους άλλους 108 ένοικους του Κυπριακού Πάνθεου του 1955-59.

Οι ήρωες, οι μάρτυρες και οι αγωνιστές της κυπριακής ελευθερίας, μας καλούν να διαφυλάξουμε την ιστορία της πολύπαθης αυτής Μεγαλονήσου, της ανατολικότερης εσχατιάς του Ελληνισμού. Μια ιστορία που καταγράφηκε με το βαθύ κόκκινο της θυσίας, της αυταπάρνησης και του πάθους για την ελευθερία, και που για αυτό δεν μπορεί ούτε να παραχαράσσεται ούτε να διαστρεβλώνεται.

Οι ήρωες, οι μάρτυρες και οι αγωνιστές του Κυπριακού Ελληνισμού, μας καλούν να σταθούμε ορθοί, να ενώσουμε δυνάμεις και να αντλήσουμε θάρρος και υπομονή από τη θυσία τους, μέχρι να ανατείλει ο ήλιος της λευτεριάς και της δικαιοσύνης σ’ όλη την πολύπαθη Ελληνική Κύπρο μας.

Αιωνία ας είναι η μνήμη των ηρωικών παλικαριών του Κυπριακού Αγώνα κατά των κατακτητών.

ΚΥΠΡΟΣ: ΜΑΡΤΙΟΣ 1956 ΚΑΙ 1957.

(Ομιλία. Ι.Ν. Αγ. Ανδρέου Εγλυκάδος. 18 Μαρτίου 2018)   (Κωνσταντίνος Π. Κωνσταντινίδης)

Εξήντα τρία ολόκληρα χρόνια πριν η Κύπρος χάραξε μια νέα πορεία. Μετά από χιλιάδες χρόνια κατοχής, πόνου και μιζέριας βρέθηκε η γενιά που σήκωσε το βάρος και το κόστος της Ελευθερίας. Όχι γιατί πριν δεν έγιναν αδυσώπητοι και αιματηροί αγώνες για να εκδιωχθεί η απεχθής δουλεία, μα γιατί το 1955 οι συνθήκες το επέτρεψαν κι έγινε μια απίστευτα οργανωμένη επανάσταση διαρκείας.

Τί έγινε λοιπόν εκείνη την τετραετία;

Πολλά. Τόσα πολλά που είναι αδύνατον να ειπωθούν μέσα σε λίγες γραμμές. Γι' αυτό περιοριζόμαστε να δούμε γεγονότα κατά το μήνα Μάρτιο κάθε έτους.

1956. Μάρτιος. Οι μαθητές: 18χρονος Γεώργιος Χαραλάμπους (4 Μαρτίου), 20χρονος Αριστείδης Χαραλάμπους (11 Μαρτίου), 17χρονος Γεώργιος Μιχαήλ (13 Μαρτίου), έπεσαν στην προσπάθεια τους να ρίξουν βόμβες κατά Αγγλικών αυτοκινούμενων στόχων.

Και το συγκλονιστικό: O 7χρονος Δημητράκης Δημητριάδης (14 Μαρτίου), όταν σε διαδήλωση του Δημοτικού σχολείου που φοιτούσε, ξεχώρισε από τη μάζα των συμμαθητών του μη υπακούοντας το δάσκαλό του και στην προσπάθειά του να πετάξει πέτρα στους πάνοπλους Άγγλους, τον πυροβόλησαν στο κεφάλι. Θρίαμβος της Αυτοκρατορίας! Ήταν τότε που λιποψυχισμένη καταδίκαζε σε θάνατο τους Καραολή και Δημητρίου και εξόριζε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Ο 19χρονος αγωνιστής, ο Χαράλαμπος Μιχαήλ (16 Μαρτίου) έπεσε στην προσπάθειά του να πετάξει αυτοσχέδια βόμβα σε στρατιωτικό αυτοκίνητο. Τυχαία, τη στιγμή που άναψε το φιτίλι, σταμάτησε λεωφορείο στο σημείο στόχο. Ο αλτρουιστής Χαράλαμπος έτρεξε να απαλλαγή από τον θανάσιμο κίνδυνο που κρατούσε στα χέρια του, μα δεν πρόλαβε…

Ήταν 14 Μαρτίου. Ξεκίνησαν από το λημέρι της Αετοφωλιάς. Ο Υπαρχηγός Ανθ/γός Γρηγόρης Αυξεντίου με 17 αντάρτες, μετά από πορεία 36 ωρών έφτασαν στο προγραμματισμένο σημείο εφόδου κατά αγγλικής αυτοκινητοπομπής. Οι μέρες γύρισαν… 16 Μαρτίου. Μέτρησαν 27 μεγάλα στρατιωτικά επανδρωμένα αυτοκίνητα. Θα ήταν αυτοκτονία… Απογοήτευση. Εκεί που περίλυποι τα μάζευαν τρία άλλα οχήματα ακούστηκαν να έρχονται. Οι αστεϊσμοί στο πρόγραμμα… Ούτε πως τους παραμόνευε ο θάνατος με μισάνοικτη την πόρτα… Η επίθεση έγινε με σημαντικές εχθρικές απώλειες. Οι αντάρτες συντεταγμένα αποχωρούν… Σκοπός επετεύχθη… Κι ήλθαν σύντροφοι να πουν πως άκουσαν φωνές πόνου των δύστυχων κληρωτών Άγγλων στρατιωτών. Μαζί κι ένα βογγητό αλλόκοτο… Ήταν το τρίξιμο της μισάνοικτης πόρτας, το πέρασμα του 30χρονου Χρίστου Τσιάρτα στην αιωνιότητα…

1957.

Μπήκε με πόνο ψυχής. Τέσσερα άτομα των ανταρτικών ομάδων Αυξεντίου συνεργάζονταν με τον κατακτητή. Συνέφαγαν μαζί του σε εκείνο το αξέχαστο Χριστουγεννιάτικο "Μυστικό Δείπνο" στο σπίτι του παπα-Χριστόδουλου, στον Αγρό. Οι ανέλπιστες επιτυχίες των Άγγλων ήταν αποτέλεσμα των συντονισμένων προδοσιών των Λόντου, Φώκου, Πιπίνου, και Γερόλυκου. Το κτύπημα στην καρδιά της ΕΟΚΑ, στο Τρόοδος, ήταν σοβαρό. Οι συλλήψεις, οι ανακρίσεις με τα ανείπωτα βασανιστήρια στην καθημερινότητα. Οι φυλακές γέμισαν. Όσοι γλύτωσαν, περιπλανιόνταν σε άγνωστα στους κατάπτυστους προδότες λαγούμια της γης, κάτω από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες του Χειμώνα. “Όπου κι αν πάω με κυνηγά η προδοσία” έγραφε ο Αυξεντίου στη σύζυγό του Βασιλική. Αλλού έλεγε ότι θα πήγαινε κι αλλού βρισκόταν. Μέχρι που εντοπίστηκε με τους Αυγουστή Ευσταθίου, Αντώνη Παπαδόπουλο, Φειδία Συμεωνίδη και Ανδρέα Στυλιανού, σε κρησφύγετο, κοντά στην Ι.Μ.Μαχαιρά. Ήταν Κυριακή των Απόκρεω, 3 Μαρτίου. Οι τέσσερις παραδόθηκαν κατόπιν εντολής. "Και σύ τι θα κάνεις;" τον ρώτησαν. "Εγώ πρέπει να πεθάνω. Πρέπει να πεθάνω". Ναι! Έφτασε η ώρα να τους διδάξει, εκτός των άλλων, και πώς να πεθάνουν.

Ο Στρατάρχης Κυβερνήτης Χάρτινγκ, έτρεξε να “απολαύσει” την παράδοση του “τρομοκράτη” Αυξεντίου. Μαζί του και ανταποκριτές ξένων εφημερίδων. Η μάχη ξεπέρασε τις οκτώ ώρες. Αδημονία, ανησυχία… Η υπομονή εξαντλήθηκε… Ο έλεγχος της μάχης από τον Αυξεντίου, τα θύματα που προκαλούσε στους πάνοπλους Άγγλους, ο φόβος μη τους ξεφύγει και η αμηχανία στην οποίαν τους επέβαλε ο ήρωας, τους οδήγησε στην απάνθρωπη απόφαση να τον κάψουν ζωντανό. Κι ο Κυβερνήτης θαύμασε και συνεχάρη την επιτυχία των στρατιωτών του. Μια τελευταία του υποχρέωση: Να πληρώσει 5.000 στερλίνες στους προδότες… Μ’ αυτό το αστρονομικό ποσό (για την εποχή) ήταν η τιμή του “τετιμημένου”. Κι ο θαυμασμός του Άγγλου πολίτη για τον ήρωα καταγράφεται στην εφημερίδα “TRIBUNE”, στις 8/3/1957, σε ποιητική έκφραση για τον Αυξεντίου από άγνωστο Άγγλο ποιητή, εκθειάζοντας τον ηρωϊσμό του ήρωα της Ελευθερίας.

7 Μαρτίου. Οι Χρίστος Κέλης και Μιλτιάδης Στυλιανού, σημαντικά στελέχη της ΕΟΚΑ στην Πάφο, έπεσαν μαχόμενοι, μετά από παγίδα που τους έστησαν η προδοσία και οι Άγγλοι, πίσω από ένα πρόχειρο ταμπούρι που έστησαν, στην περιοχή Άπης, στην Τάλα, αναβιώνοντας το Μανιάκι.

11 Μαρτίου. Ο Μιχαήλ Χατζηκυριάκου, κατασκευαστής βομβών και εκρηκτικών δικής του επινόησης, προσπάθησε να ανατινάξει γέφυρα στο Σερράχη ποταμό. Συντονίζοντας του συντρόφους του, έγιναν αντιληπτοί από Άγγλους. Οι σύντροφοι του Μιχάλη κατάφεραν να ξεφύγουν, ό ίδιος όμως έπεσε ενώ κάλυπτε τους συνομήλικους του να φύγουν.

14 Μαρτίου 1957. Σημαδιακή μέρα. Λίγο πριν τα μεσάνυκτα η θηλειά της κρεμάλας έκλεισε, μα άνοιξε η πόρτα της Αθανασίας. Ο 18χρονος έφηβος μαθητής, ποιητής και στοχαστής, ο ανεπανάληπτος Ευαγόρας Παλληκαρίδης ξεψύχησε. Δεν τάκουσε κανένας εξόν από τους δικούς του και τον ιερέα που τον ενταφίασε στις Κεντρικές Φυλακές. Όσες προσπάθειες κι αν έγιναν να του χαριστεί η ζωή, πήγαν χαμένες. Όμως έπιασε η ευχή του: “Εύχομαι να είμαι ο τελευταίος που θα κρεμμαστεί”. Κι έτσι έγινε. Μετά και από την παγκόσμια κατακραυγή για τον απαγχονισμού του Ευαγόρα, όλων των υπόλοιπων 40 περίπου αγωνιστών, η θανατική ποινή μετατράπηκε σε ισόβια φυλάκιση. Κι ο πατέρας του Παλληκαρίδη, βγαίνοντας από τη φυλακή που είδε το παιδί του για τελευταία φορά, είπε στους ξένους κι Έλληνες δημοσιογράφους, αντί άλλων: “Το δέντρον που φυτέψασιν για να καρποφορήσει / θέλει λεβέντικον κορμί, αίμα να το ποτίσει”.

21 Μαρτίου. Ο 17χρονος μαθητής Πετράκης Κυπριανού μιμήθηκε τον Αυξεντίου. “Πες στη μάνα μου ότι ο γιος της πεθαίνει με το χαμόγελο στα χείλη”. Αυτό ήταν το μήνυμα που έστειλε ο Πέτρος με τον συναγωνιστή του στη μάνα. Κι όταν ο πατέρας τον νεκροφίλησε είπε: “Χαλάλι της πατρίδας το αίμα σου παιδί μου”. Κι η μάνα: “Έτσι σε ήθελα γιε μου. Νάρτεις ήρωας”.

22 Μαρτίου. Ευστάθιος Ξενοφώντος. Έπεσε από πρόωρη έκρηξη βόμβας που κατόρθωσε να περάση από τα πολλαπλή φρουρά των Άγγλων στο αεροδρόμιο Ακρωτηρίου. Η βόμβα προοριζόταν για τα στρατιωτικά αεροπλάνα. Ο Στάθης μπορεί να μην πρόλαβε. Τα κατάφεραν όμως άλλοι συναγωνιστές του.

28 Μαρτίου. Ξεψύχησε στο Νοσοκομείο Ακρωτηρίου ο Στυλιανός Λένας. Ο σιδηρουργός που πρώτος κατασκεύασε επιτόπιες χειρομβίδες, βόμβες, νάρκες. Πληγώθηκε σε ενέδρα των Άγγλων τον Φεβρουάριο και συνελήφθηκε. Στο 40ήμερο μνημόσυνο του μίλησε ο πατέρας του Αυξεντίου: “Τα παιδιά μας δεν πέθαναν, αλλά σκοτώθηκαν για την Ελλάδα, για της πατρίδας την τιμή και για τη λευτεριά μας”.

Τελειώνοντας θα ήθελα μια τελευταία γενικότερη σκέψη που την ζούμε και σήμερα. Η μοίρα της Ελλάδας, του Ελληνισμού γενικότερα, είναι να θυσιάζεται για τους φίλους και συμμάχους του. Κι αυτοί τελικά να τον εγκαταλείπουν λόγω ιδιοτελών συμφερόντων τους. Και η Κύπρος πολέμησε στο πλευρό του Ελληνισμού και των συμμάχων, για να μείνουμε στον τελευταίο πόλεμο. Κι όμως, εγκαταλείφθηκε μέχρι και σήμερα στις ορέξεις του Τούρκου “Επιτήδειου Ουδέτερου”. Κι αφήνεται, σχεδόν μόνη, με μοναδικό στήριγμα την αδύνατη Ελλάδα, να παλεύει άνισα με την Τουρκία, να εισβάλλει σ’ αυτήν και να δημιουργεί με κάθε παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου ένα εκτρωματικό κράτος στηριγμένο στη βία, την παρανομία, την καταπάτηση κάθε ανθρωπίνου δικαιώματος, στην εθνοκάθαρση, στον παράνομο εποικισμό. Όμως, τέτοιου είδους κράτη που στήνονται στην αδικία και στην παραχάραξη της Ιστορίας είναι φορείς παρακμής και εκβιάσιμο από τους προστάτες του, η ηγεσία του δοτή και δούλος των ισχυρών.

Ας ελπίσουμε ότι ο Αγώνας του 55-59 θα αποτελέσει οδηγό των πράξεων των σημερινών χειριστών των Εθνικών μας θεμάτων.